İMKON Kamu Müteahhitleri sorunlarını ve isteklerini dile getirdi

Türkiye ekonomisinde yarattığı katma değer, istihdam ve 250 alt tedarikçi sektörü ile Türkiye ekonomisinin lokomotifi konumunda olan, Türkiye inşaat sektörünün çatı kuruluşu İMKON olarak; yaklaşık 2 yıldır fahiş fiyat, maliyet artışları başta olmak üzere küresel etkiler ile yoğun bir şekilde mücadele etmekteyiz.

Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde alt ve orta gelir grubunda bulunan vatandaşlarımızın konuta kolay erişimleri hususunda Hükümetimizin açıkladığı projeleri yakından takip ediyoruz.

Küresel ekonomilerde yaşanan etkilerin maalesef ülkemiz ekonomisinde de görülmesi, ve yüksek enflasyon sebebiyle özellikle alt ve orta gelir grubunun konuta erişimi zorlaşmıştır.

Hükümetimizin bu önemli sorunun çözümü noktasında Türkiye kamuoyuna açıkladığı Cumhuriyet tarihinin en büyük konut projelerini ve bu tarz projelerin devamını özel sektör iş birliği ile daha da güçleneceğine inanıyor ve destekliyoruz.

Özellikle son zamanlarda durağanlaşan konut arz/talep piyasasındaki durgunluğu gidermek, vatandaşımızın konuta erişimini kolaylaştırmak ve deprem kuşağı olan ülkemizde olası bir depreme karşı alınacak tedbirlerin başında gelen "Kentsel Dönüşümü başta İstanbul olmak üzere; bütün deprem bölgesindeki vatandaşlarımızın mağduriyetini gidermeye yönelik, yerinde veya rezerv alanda depreme karşı güvenli yaşam alanlarını inşa etmek, kentsel dönüşümü ve üretim tarafını güçlendirmeye yönelik konut üretimimizi kısıtlayan önümüzü kesen sorun ve taleplerimizi kamuoyuna arz ederiz.

1. İnşaat temel malzeme fiyatlarının önemli bir kısmının girdi maliyetlerinden bağımsız olarak aşırı artması. (çimento, beton, cam vs. gibi)

2. Konut yapımında en büyük maliyeti oluşturan imar planı ve altyapısı hazır sorunsuz arsa teminindeki yetersizlik. Türkiye ortalamasında 1 adet konutun üretiminde arsa maliyeti 2-3 milyon TL'ye ulaşmıştır.

3. 1. ve 2. madde başta olmak üzere diğer yapısal sorunların olumsuz etkileri ile konut üretimi son 3 yıldır ortalamasında her yıl 200-250 bin civarında üretim kaybına gerilemiştir.

4. Başta maliyet artışları ve diğer sebepler konut fiyatlarını ve dolaylı olarak hızlı bir şekilde kiraların artmasını tetiklemiştir. Ülkemizin yıllık konut ihtiyacı ortalama 900 binden 650-700 bine düşerek oluşan arz kaybı konut fiyatlarına yansımış, kira talebini artırmış ve kiralar erişilemez noktaya gelmiştir.

5. Bütün bu zor süreçlere bir de belediyelerin imar ve altyapı çalışmaları ruhsat işlemlerinin uzun sürmesi, yapısal disipline katkı sağlamayan bazı bürokratik gereksiz uzun prosedürler işi daha da zorlaştırmaktadır. Birçok imar planın davalık olması ve dava süreçlerinin uzun sürmesi.

6. Bina inşaatlarının vergilendirilmesi yıllara sarih yapıldığından vergilendirme dönemin adil ve şeffaf bir şekilde gerçekleşmesi için geçmiş inşaat maliyetleri vergilendirme dönemine (enflasyon muhasebesi) güncellenerek tahakkuk edilmelidir.

7. Son 1 yıldır sektörün nitelikli işgücü/usta bulamama sorunu, sektörle işbirliği içerisinde çözülmelidir. Kısa vadede sektör çalışanlarını yurt dışına çıkışı kısıtlanmalı, yurt dışından geçici işgücü temin edilmelidir. Orta ve uzun vadede meslek okulları teşvik edilmelidir.

8. Kamu Müteahhitlerimizin başta fiyat farkından doğan mağduriyetler olmak üzere sektörü etkileyen diğer sorunların çözülmesi.

2019 yılından itibaren dünya genelinde pandemi ile başlayan devamında Rusya-Ukrayna savaşıyla devam eden krizler sonrasında; ülkemizde ekonomik program değişikliği, malzeme tedarik zincirinin bozulması, döviz kurundaki kontrolsüz artış, inşaat ana malzemelerindeki fahiş fiyat artışları, işçilik maliyetlerinde yüksek artış vb. sorunlar taahhüt ettiğimiz işleri tamamlamamızı imkânsız hale getirmiştir. Bu çerçevede 2022 yılında bazı yasal düzenlemeler yapılsa dahi bunlar sektörün sorunlarına çözüm olmamış- olamamıştır.

Bu durum birçok Kamu Yüklenici (müteahhidi) firmalarının ya taahhüt ettikleri işlerin sözleşmelerinin fesih edilmesi sonucu yasaklı olmaları ile sonuçlanmış ya da taahhüt ettikleri tamamlamak için çalıştırdığı işçilerin, malzeme aldığı tedarikçinin ödemesini yapabilmek adına tüm mal varlıklarını sermayelerin katmalarına ve/veya banka vb finans kurumlarına borçlanmalarına sebebiyet vermiştir. Sonuç olarak yerli ve milli değer olan deneyimli konusunda uzman birçok kamu yüklenici (müteahhidi) firmalar iflasın eşiğine gelmiş, finansal olarak borçlanmış, kurumlar tarafından yasaklanmış, hukuksal mücadele içerisindedir.

2023 yılının şubat ayında asrın felaketi olan depremler devam eden günlerde işçi temini konusunda sektöre tekrar darbe vurmuştur. Temmuz ayında asgari ücretteki yükselmeler işçilik maliyetlerini %200 arttırmış, akaryakıtlarda gelen zamlar ve döviz kurlarındaki yükselmeler maliyetlerin tekrar artmasına sebebiyet vermiştir.

Tüm bu olaylar Kamu Yüklenici firmalarının yine-yeni ve yeniden taahhütlerini yerine getirmesini imkânsız hale getirmiştir. Konusunda yılların deneyimine sahip kişileri ihalelerden uzaklaştırmak; ihalelerde rekabet ortamını ve kaynakların verimli kullanılmasını ilkesini bozmaktadır.

Devletimiz adına milletin kullanımına esas yapılar imar eden, Vergi ve SGK primlerini düzenli ödeyen, İstihdam sağlayan ve çalıştığı bölgede ekonomiye katkıda bulunan Kamu Yüklenicisi (müteahhidi) firmaların kısa vade de öncelikli sorunlarına çözüm olarak;

1. Geçmişte projeleri tasfiye edilmiş teminat mektupları irat kaydedilmiş üstüne yetmezmiş gibi misli ile güncelleme ile karşı karşıya kalmış ve altından kalkılmayacak rücu ile boğuşan meslektaşlarımızın; irat kaydedilen teminat mektuplarının iade edilmesi, güncellenen teminat mektuplannın affı, rücu davalarından vazgeçilmesi için SİCİL AFFI GELMESİ;

2. Projelerini tamamlamak isteyen meslektaşlarımıza güncel ve reel FIYAT FARKININ VERİLMESİ;

3. Projelerini tamamlamak isteyen meslektaşlarımınız projelerini tamamlamaları için gerçekçi SÜRE UZATIMI VERİLMESİ,

4.Sözleşmesi imzalandığı tarihteki ekonomik durum ile güncel ekonomik durum arasındaki farkın yüksek olmasında dolayı; ekonomik olarak yapılabilirlikten uzak olan projelerin ŞARTSIZTASFİYE EDİLMESİ,

Sektörün sorunlarına orta ve uzun vade de çözüm olarak;

1-4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu Sözleşme Kanunu ve Yapım işleri Genel Şartnamesi ve bu mevzuata bağlı tüm mevzuatlar kesinlikle güncel ülke politikalarına ve ekonomik disiplinine göre güncellenmelidir.

2-İşin maliyet hesaplanması konusunda uzman teknik personellerce gerçek değerlere göre hazırlanmalı ve yıl içerisinde birim fiyatları güncellemeleri işin maliyetini yansıtılacak şekilde hazırlanmalı.

3-Fiyat farkı hesabı, içerik ve oransal bakımından işin yapılabilirliğini ön planda düşünülmeli,

4-Sözleşme sonrası işin kontrolünden sorumlu teknik personelin kamuda işin konusunda uzman liyakat sahibi kişilerce yapılmalı,

5-Ödeneği tam olarak tam olarak bütçede olmayan işlerin ihalesinin yapılmamalı ve Hakediş ve ödemeler arasındaki zaman aralıkları kısaltılmalı,

TÜRKİYE KAMU MÜTEAHHİTLERİ PLATFORMU (TURKAMUT) KURUCUSU ve TEMSİLCİSİ Kürşad BİLGİNCİ